AHLAK- AHLAK GELIŞIMI?
Ahlak, bireyin doğru ile yanlışı ayırt edebilmesini
sağlayan ilkeler ve değerler bütünüdür.
Aynı zamanda doğru ile yanlışı ayırt
edebilmesinde yardımcı olan ilkeler ve değerler
sistemini oluşturma sürecidir.
PIAGET’NIN AHLAK GELIŞIM KURAMı
Piaget, çocukların ahlak gelişimlerini anlamada,
kuralları nasıl yorumladıklarını öğrenmenin
önemli olduğunu düşünmüştür.
Çocukların ahlak gelişim özelliklerini onların
oyunlarını gözleyerek açıklamaya çalışmıştır.
Çocukların bilişsel gelişimi ile ahlaki yargıları
arasında ilişki olduğuna inanmaktadır.
PIAGET’NIN AHLAK GELIŞIM KURAMı
1. Dışsal Kurallara Bağlılık Dönemi(6-12 yaş):
Çocuk kuralların değişmezliğine inanmaktadır,
kurallara uymayanların otomatik olarak
cezalandırılması gerektiğini düşünmektedir.
Bu dönemde çocuğa ebeveyni ve diğer
yetişkinler tarafından ne yapması ve ne
yapmaması gerektiği söylenir.
Yargı, sadece sınırlı olarak gözlenen gerçeklere
dayalıdır ve kural ihlalinde ceza, otomatik
olarak verilmelidir. Davranışın gerisindeki
nedenler dikkate alınmaz.
2.Dönemi:Ahlaki Özerklik
Çocuğun sosyal dünyası giderek artan akran
gruplarıyla genişlemiştir. Bu durum kurallar
hakkındaki fikirlerinin değişmesine etki
etmektedir.
Kuralların insanlar tarafından oluşturulduğu ve
gerektiğinde değiştirilebileceği bilincine ulaşır.
Ceza, kurallar ihlal edildiğinde otomatik olarak
verilmez, ihlal edilme nedenleri de önemlidir.
Kuralları ihlal edenlerin niyetleri ve içinde
bulundukları durumlar da dikkate alınır.
KOHLBERG’IN AHLAK GELIŞIM KURAMı
Kohlberg, Piaget’nin ahlak gelişim kuramını
yeniden incelemiş ve anlamlandırmıştır.
Çocuk ve yetişkinlerin belirli durumlarda
davranışlarını yöneten kuralları nasıl
yorumladıklarını incelemiştir.
Araştırmasını çocuklara ahlaki ikilemler vererek
ve onlara bu durumlarda nasıl tepkide
bulunacaklarını sorarak yapmıştır.
KOHLBERG’IN AHLAK GELIŞIM KURAMı
Kohlberg’in Araştırmasında Kullandığı İkileme Örnek:
Avrupa’da bir kadın, hasta ve ölmek üzeredir. Son
zamanlarda hayatını kurtarabilecek ilaç, aynı
kasabada oturan bir eczacı tarafından bulunmuştur.
Eczacı, ilaç için 2000 dolar istemektedir. Bu fiyat,
ilacın maliyetinin on katıdır. Hasta kadının kocası
Heinz, borç para alabileceği herkese gider. Fakat
topladığı paralar, ilaç fiyatının yarısı kadardır. Heinz,
eczacıya karısının ölmek üzere olduğunu söyleyerek
ya ilacı biraz ucuza satmasını ya da daha sonra
ödemesine izin vermesini ister. Ancak eczacı kabul
etmez. Heinz çaresiz bir durumdadır. Eczanenin
camını kırarak karısı için ilacı çalar. Bu durumda
hasta kadının kocası ne yapmalıydı? Niçin?
KOHLBERG’IN AHLAK GELIŞIMINDE DÜZEYLER
3. Gelenek
Sonrası
2. Geleneksel Düzey
Düzey
1. Gelenek Öncesi
Düzey
KOHLBERG’IN AHLAK GELIŞIMINDE ALTı
AŞAMA
1.Gelenek
Öncesi
Düzey
• Ceza ve
İtaat
Eğilimi
• Araçsal
İlişkiler
Eğilimi
2. Geleneksel
Düzey
• Kişiler arası
Uyum Eğilimi
• Kanun ve Düzen
Eğilimi
3. Gelenek
Sonrası
Düzey
• Sosyal
Sözleşme
Eğilimi
• Evrensel Ahlak
İlkeleri Eğilimi
1. GELENEK ÖNCESI DÜZEY
1. Aşama: Ceza ve İtaat Eğilimi
Olayların dış görünüşüne ve meydana gelen zararın
büyüklüğüne bakarak karar verirler.
Kurallara cezalandırılmamak için boyun eğilir,
kuralların doğruluğuna inanıldığı için değil.
2. Aşama: Araçsal İlişkiler Eğilimi
Çocukların kendi ihtiyaç ve isteklerinin
karşılanması önemlidir.
Diğer insanların da ihtiyaçlarının farkındadırlar
ancak birinci planda kendileri vardır.
2. GELENEKSEL DÜZEY
3. Aşama: Kişiler arası Uyum Eğilimi
Birey dış dünyaya ve kendi dışındaki olaylara
kendi dışındaki bir bakış açısından yaklaşmaya
başlar.
Akran gruplarıyla işbirliği gözlenir.
İyi davranış başkalarına yardım etmek ya da
onları mutlu etmektir.
Artık yaptıklarını ceza almamak için değil; aynı
zamanda başkalarını mutlu etmek için yapmaya
çalışır.
2. GELENEKSEL DÜZEY
4. Aşama: Kanun ve Düzen Eğilimi
Ahlaki anlayış, çevredeki önemli görülen
bireylerin beklentilerine uygun davranışların
doğru bulunması yerine, davranışların toplumsal
sistemin yasal kurallarına ve normlarına uygun
olmasını esas alır.
Doğru davranış, otoriteye ve sosyal düzene uygun
olarak kişinin görevini yerine getirmesidir.
3. GELENEK SONRASı DÜZEY
5. Aşama: Sosyal Sözleşme Eğilimi
Genelde toplumsal normlarla değerlere uygun
davranışlar sergilemekle birlikte, insani
değerlerle çatışan yasal düzenlemeleri
sorgulayabilir, bu kuralların değişmesi
gerektiğini savunarak bunları reddedebilir.
Kanunların demokratik olarak değiştirilebileceği
ilkesine sahiptir.
6. Aşama: Evrensel Ahlak İlkeleri Eğilimi
Kişi ahlak ilkelerini kendisi seçip oluşturur.
Bu ilkeleri ihlal eden kanunlara uyulmamalıdır.
Çünkü “adalet yasanın üstündedir”. Bireyin
haklarına saygı esastır.
rumeysacalan199671 